ما امروزه ترجیح می دهیم که از مدل های کلاسیک مطلق گرایی و خشک روانکاوی و روانشناسی یک نفره و یک طرفه فاصله بگیریم و به سمت وضعیتی حرکت کنیم که مبتنی بر رویه های ساخت مشترک باشد. بجای سوژه بودن و کلام را در دست گرفتن، دنبال فرآیند بین ذهنیتی باشیم. در این مدل از مفاهیمی مانند انتقال، انتقال متقابل و مقاومت و یک بافت تعاملی، مخصوصاً ارتباطات، روانکاوی ارتباطات را تحت بررسی قرار میدهیم.
یکی از جلوه های بافت تعاملی در انسان ها، تعامل آنها با یکدیگر است که از ساده ترین تا پیچیده ترین وجه آن در مناسبات انسانی بروز می کند و در برخی از این مناسبات به میزان زیادی تحت تأثیر ابزارهای نوین رسانه ای قرار گرفته و شکل های جدیدتری از این بافت را بوجود آورده است. این مناسبات را ارتباطات می نامیم. مهمترین نکته ای که در مناسبات و روابط بین انسانها مطرح است، اتخاذ بهترین راه و روش برای تعامل بهتر، ترغیب بیشتر و نفوذ در دیگران است. در ارتباط انسانی، گاهی با یک نفر و گاهی با جمعی از انسانها مواجه هستیم که برای رسیدن به اهداف فردی و جمعی خود تلاش در تأثیرگذاری در دیگران دارند. برای شناخت چگونگی ترغیب، متقاعدسازی، نفوذ و تأثیر در روابط انسانی، به تشریح قوانینی که حاکم بر حیات روانی و اجتماعی انسان می باشد، پرداخته می شود تا راه نفوذ و انتقال و یا القاء و یا ابلاغ هموار گردد.
بکارگیری صحیح قوانین مورد اشاره، فرآیند ارتباط به شکل مطلوب را ایجاد می کند، به عبارت دیگر برای ایجاد ارتباط مناسب و مؤثر با دیگران تناسب دارد که از قوانین روانکاوی ارتباطات بهره گرفت، در اینصورت بین مقوله ارتباطات و روانکاوی در ساخت روانشناسی اجتماعی پیوند برقرار می شود که در آن شناخت احساس، ادراک، و شخصیت های انسانی شرایطی را بدست می دهد و طی آن رفتارهای انسانی را معنی می بخشد. اگر این قوانین درست بکار گرفته شوند موجب تقویت و پربار بودن ارتباط بین افراد می شود.
در این مقاله و گفتمان تلاش می گردد، به گونه ای که مقدور و میسر باشد ارتباطات مؤثر و روانکاوی ارتباطات مورد بحث و بررسی قرار گیرد. اما قبل از آن که به تشریح و تحلیل برخی از روابط مهم بپردازیم، تناسب دارد که به طور خلاصه به الگوی ارتباطات و عوامل مؤثر در برقراری ارتباط و حفظ و استمرار یک رابطه مؤثر و انتقال پیامها و ارزشها اشاره گردد.
روانکاوی ارتباطات چیست؟
این روزها شاهد اهمیت و تأثیر برقراری ارتباطات میان افراد در بسیاری از مشاغل هستیم. در حرفه هایی مانند درمان، توانایی برقراری ارتباطات مؤثر یکی از اجزای اساسی به حساب می آید و کسی که دارای مهارت ارتباطی است با دیگران طوری ارتباط برقرار می کند که بتواند به حقوق، رضایت خاطر و صداقت و صلابت خود در حد معقولی دست یابد، بدون آنکه الزامات یاد شده را نسبت به دیگران نیز نادیده بگیرد و در عین حال بتواند در این موارد مبادله ای آزاد و با صلابت با دیگران داشته باشد.
در نگاه اول، کلمه ارتباط کلمه ای تعریف شده و بی نیاز از توضیح به نظر می رسد، اما اگر کمی دقت کنیم از خود خواهیم پرسید ” راستی ارتباطات یعنی چه؟ ” و ” جایگاه و عملکرد آن چگونه است؟ “، شاید بارزترین ویژگی ارتباطات، فراگیر بودن آن است. ما هر لحظه و در همه جا در حال برقراری ارتباط هستیم و این آگاهی را داریم که ارتباط یک فرآیند است که طی آن اطلاعات، معانی و احساسات و ادراک را از طریق پیامهای کلامی و غیرکلامی ( زبان بدن ) با دیگران در میان گذاشته می شود.
توجه به ویژگی ها و نیازهای عاطفی و روانی همه معاشران و مخاطبان از هر مسلک و سنی، جزو مهم ترین مبانی روانشناختی اجتماعی و اولین گام در روانکاوی ارتباطات است. در برقراری و حفظ یک ارتباط قوی، پایدار و سازنده و پویا با شناخت ویژگیهای زیستی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی، تمایلات، علائق و انگیزه ها، بازخورد ها و نگرش ها، نیازهای روانی معاشران و مخاطبان و نظام ارزشی حاکم بر اندیشه و افکار ایشان، اساسی ترین عامل در جهت رسیدن به اهداف برقراری یک ارتباط با ویژگی های زیر می باشد.
- پویایی ( تغییر در دیدگاهها، توقعات، احساسات، عواطف منجر به تغییر در ماهیت ارتباط )
- پیوستگی ( دارای شدت و ضعف ولی هرگز قطع نمیشود )
- برگشت ناپذیر ( ناظر به نتیجه ارتباط )
- تعاملی ( چرخه ارتباطات منجر به کنش و واکنش بین فرستنده و گیرنده و شامل تعامل اجتماعی، عاطفی و هیجانی می باشد )
- محتوایی ( وابسته به تجربه، نیاز به زمینه ها و مهارت دارد )
بدون تردید در برقراری ارتباط با دیگران شایسته است که با انگیزه و اراده، بیانی گیرا و لحنی پرجاذبه و با بهره گیری از واژه های مثبت، خوشایند و نقاط قوت شخصیت طرف مقابل، به میدان ارتباطات مؤثر انسانی وارد شویم. بنابراین تلاش کنیم که در آغاز ارتباط کلامی و هنگام مخاطب قرار دادن نزدیکان و دوستان بالاخص کودکان و نوجوانان به صورت حاکمانه به نصیحت ننشینیم و بمنظور جلوگیری از اختلالات روانی، به طور مستقیم نقاط ضعف و یا ناتوانیهای احتمالی آنان را مورد توجه قرار نداده و متذکر نشویم. مراحل یا گام های مؤثر در روانکاوی ارتباطات عبارتند از :
- مشاهده
- بررسی احساسات درونی
- بیان و بروز احساسات
- بیان درخواست ها
به قول اساتید، هر ارتباطی حتماً نیازمند هر چهار مرحله خواهد بود و تأکید می‌گردد مهارت مشاهده کردن، نخستین گام در برقراری یک ارتباط مؤثر و کارآمد است. منظور از مشاهده، فقط دیدن نیست. بلکه دیدن، شنیدن و درک تمام پیام‌هایی است که از سوی طرف مقابل برای ما ارسال می‌شود. اما در برخی گفتگوها و تعامل‌ها، نیاز است که پس از مشاهده، به احساسات درونی هم توجهی ویژه داشته باشیم.
تکنیک صدای گات یا دیافراگمی در ارتباط مؤثر
صدای گات در ارتباط مؤثر باعث می‌شود که فرد تسلط بیشتری در حین بیان جملات داشته باشد. این نوع صدا باعث می‌شود که عامل کمتر نیاز به نفس تازه کردن داشته باشد و کمک می‌کند که حتی جملات طولانی را بدون قطع کردن کلام و با شیوه های خلاقانه بیان کند. افرادی که می‌خواهند لحن کلامشان در مذاکرات و جلسات اثربخش و جذاب باشد می‌بایست روی پایۀ اولیۀ یک صدای رسا یعنی تنفس صحیح متمرکز شوند. بکارگیری صدای گات در کاهش استرس انسان هم بسیار چشمگیر است، وقتی انسان در موقعیت پرتنشی قرار می‌گیرد و فشارهای عصبی زیادی را تحمل می‌کند دچار تپش قلب، سرخی پوست و لرزش دست‌ها می‌شود. در این حالت تنفس او هم منقطع خواهد شد و اگر در آن موقعیت تلاش کند به صورت دیافراگمی تنفس کند تک تک این حالت‌ها برطرف می‌شود و استرسی که هجوم آورده از بین می‌رود و موجب کاهش هیجانات موجود در محیط جلسات و یا سخنرانی می گردد.
درباره ی ما
شما می توانید برای بررسی عقده ها و گره های روانی و همچنین شناخت ناخوداگاه شخصی با مشاوران ما در ارتباط باشید و یا برای آشنایی با مفاهیمی چون شخصیت شناسی یا آرکیتایپ در علم روانشناسی و سایه شخصیت به سایت ما مراجعه نمایید.شما می توانید با مطالعه سفر قهرمانی و یا تجربه زیسته زندگی بهتری را تجربه نمایید
